Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) – Autoriedade Nasionál Petroleu no Minerais (ANPM) hamutuk ho Komisaun D Parlamentu Nasionál hahú deskute kona-ba Projetu Lei Miñeiru (PLM) ne'ebé atu regula ba atividade minarai nian.

"Ami mai fó hanoin ba Komisaun D Parlamentu Nasionál, tanba iha semana hirak liubá ami simu ona esbosu lei ne'e husi komisaun D. Entaun ami mai halo esplikasaun ba deputadu sira kona-ba projetu Lei Minerais ne'e," dehan Prezidente ANPM, Gualdinho da Silva iha PN,  Kuarta (02/10/19).

Nia esplika, kontéudu husi projetu Lei Miñeiru ne'e mak atu halo regulamentu ba atividade minarai nian.

"Kontéudu projetu ne'e mak oinsá atu regula atividade minéirus ba minarai hotu-hotu. Hahú husi peskiza, halo estrasaun kuandu atividade minarai ne'e hotu, no halo reabilitasaun ba fatin minas ninian," Gualdinho esplika.

Iha projetu lei ne'e iha mós tipu lisensa kona-ba ba minerais sira ne'ebé iha valór ekonomiku kiik, nomós indústria no minerais ne'ebé iha valór ekonomiku ne'ebé boot, no lei ne'e rasik sei regula de'it miñeiru iha rai maran.

Iha fatin hanesan Prezidente Komisaun D, deputada Virginia Ana Belo katak projetu Lei Miñeiru ne'e importante tebes. Tanba Timor-Leste depende ba fundu minarai.

"Projetu Lei Miñeiru ne'e importante tebes. Tanba durante ne'e dependensia estadu nian ba fundu petrolífeiru. Entaun saida mak ita bele buka hodi bele hetan reseita ida tan. Ita iha rekursu ne'ebé barak iha rai laran ne'ebé sei husi petrolífeiru," tenik Prezidente Komisaun D PN ne'e.

Deputada ne'e mós espera katak husi estudu Institutu Petroleu no Jeolojia (IPG) ne'ebé deteta ona rekursu barak, nune'e Timor-Leste bele hetan reseita doméstika.

 

Tempotimor (Dili) – Partidu Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) ne'ebé lidera orgaun daruak iha Parlamentu Nasionál (PN), hahú ‘fai-malu’ tanba diferensia informasaun kona-ba esforsu ne'ebé Primeiru Ministru (PM) halo ba membru Governu na'in sia (9), ne'ebé to'o agora seidauk hetan tomada pose.

"Deputadu ida ne'ebé mak la haree informasaun ne'e? Prosesu ne'e Primeiru Ministru lori ba Prezidente Repúblika. PR mak sei troka hela iha ne'ebá. PR husu troka naran. Se AMP la troka naran, deputadu sira hatene hela. Deputadu ida ne'ebé mak la hatene? Ne'ebé, deputadu sira la presiza dehan lahetene. Dehan hatene, tanba PR seidauk fó pose," tenik deputadu PLP Francisco Vasconcelhos iha PN, Kuarta (02/10/19).

Antes ne'e, deputada husi Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasional Timor Oan (KHUNTO), Olinda Guterres deklara katak deputadu sira iha PN seidauk hatene informasaun kona-ba esforsu PM nian ba membru Governu na'in sia, ne'ebé seidauk tomada pose.

"Señor Primeiru Ministru Taur Matan Ruak seidauk fó informasaun. Loloos PM no PR kada Kinta hasoru malu ne'e, parese sira rua ko'alia buat ruma," dehan Olinda, Tersa (01/10/19) horseik.

Tempotimor (Dili) –  Deputadu Francisco Vasconcelhos katak Komisaun A susar atu finaliza diskusaun kona-ba lei Komisaun Anti Korrupsaun (KAK), tanba referénsia menus tebes.

Tempotimor (Dili) – Deputadu José Pacheco Soares kondena parte kompetente balun, ne'ebé fó fali foos ne'ebé aat ka nia tempo liu ona, ba estudante Ensino Báziku (EB) konsumu, iha programa merenda eskolar.

“Foos ne'ebé tempu liu ona ka laiha kualidade, labele uza ba merenda eskolar ka fó ba estudante sira han. Tanba ida ne'e bele afeita ba estudante sira nia saúde,” deputadu ne'e hatete iha Parlamentu Nasionál Tersa (01/10/19).

Tuir deputadu husi Bankada FRETILIN ne'e, foos sira ne'ebé aat no nia tempo liu ona, tenke foti desizaun no halo kordenasaun ho diretór edukasaun munisípiu, para soe tiha foos aat ne'e. Ka fó ba komunidade ninia fahi.

“Foos ne'ebé hetan estragus ne'e tanba menus kontrola ba armajen ne'ebé rai foos ba. Tan ne'e, presiza halo kontrola para hatene sasán ne'ebé mak rai kleur ona no foin tama, ita tenke hatene,” nia dehan.

Entretantu, Prezidente  Komisaun G, Sabino Soares ‘Guntur’ hatete, kondisaun foos hirak ne'ebé aat ona no akontesimentu sira hanesan ne'e loloos labele akontese tan.

"Akontesementu sira hanesan ne'e, loloos labele akontese ona. Tanba, problema sira ne'e akontese  beibeik ona i públiku hotu kestiona. Tansá seidauk rezolve buat hirak ne'e," Guntur afirma.

Tempotimor (Dili) – Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timor Oan (KHUNTO) husu ba membru Governu ne'ebé pendente, atu rezigna-an tuir dalan ne'ebé Xanana Gusmão hatudu ona,  bainhira la hetan pose husi Xefe Estadu.

"Agora ita nia maun boot Xanana Gusmão rezigna-an. Nusa mak sira na'in sia ne'e labele rezigna-an. Husi KUNTO ne'e rezigna-an. Tansá mak sira seluk la rezigna-an. Ida ne'e ha'u konfuzaun," tenik deputada Olinda Guterres iha PN, Tersa (01/10/19).

Nia afirma, Xanana Gusmão nia rezignasaun nu'udar dalan ne'ebé pozitivu atu membru na'in sia ne'e banati tuir.

"Nia mak hatudu dalan ba ita. Nia mak hatudu ona katak ha'u rezigna-an husi ne'e. Maski, ministériu ne'ebé nia kaer ne'e boot tebes. Entaun nia bele rezigna-an, signifika kolega sira na'in sia ne'e mós bele rezigna-an para substitui fali seluk, para servisu la'o ba oin," Olinda afirma.

Deputada bankada KHUNTO ne'e mós dehan matenek iha partidu CNRT no PLP sei barak, tanba ne'e bele rezigna-an no substitui ema seluk hodi lori nasaun ne'e ba oin.

"Ha'u hanoin CNRT nia ema matenek barak. PLP nia ema mós matenek barak. Bele muda. Ami (KHUNTO) muda tiha ona. Ka keta halo CNRT no PLP nia matenek mak hotu ona ka oinsá? Se iha, prontu avansa ona ho seluk. Agora dehan dignidade. Dignidade saida nian?" nia hatete.

Nia mós subliña katak, deklarasaun ne'ebé nia lansa iha plenária Parlamentu Nasionál ne'e, reprezenta partidu KHUNTO. Maski, husi ninia aliadu CNRT no PLP konsidera deklarasaun ne'e pesoál.

"Ha'u nu'udar fundadór Partidu KHUNTO. Saida mak ha'u foti iha ne'e, reprezenta Partidu KHUNTO. Ha'u la halo deklarasaun pesoál. Tanba ha'u mai tuur iha ne'e, ha'u la'ós mautabele ida mak mai tuur iha ne'e. Saida mak ha'u foti ne'e razaun. Ha'u hakarak Governu ne'e la'o ba oin," dehan Olinda.

Tempotimor (Dili) – To'o agora, deputadu sira iha Parlamentu Nasionál, liuliu deputadu husi Bankada KHUNTO, seidauk hatene esforsu ne'ebé Primeiru Ministru Taur Matan Ruak halo, kona-ba membru Governu na'in sia (9), ne'ebé to'o agora seidauk hetan tomada pose.

"Kada Kinta, exelénsia Primeiru Ministru ba hasoru malu ho Prezidente Repúblika. Iha ne'ebá, kala sira na'in rua ko'alia buat ruma ba malu. Tanba saida mak to'o mai, exelénsia Primeiru Ministru la fó hatene mai ami, kona-ba lia menon tuma husi exelénsia Prezidente Repúblika. Agora PR ema boot iha nasaun ne'e, PM xefe Governu nian, parese sira na'in rua tuur hamutuk ko'alia no saida mak bele," dehan fundadór Partidu KHUNTO, deputada Olinda Guterres iha Parlamentu Nasionál, Tersa (01/10/19).

Deputada ne'e afirma, atu tama ona ba tinan rua, maibé PM rasik seidauk fó informasaun ba deputadu sira iha parlamentu liuliu ba deputadu Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP).

"Señor Primeiru Ministru Taur Matan Ruak seidauk fó informasaun, loloos PM no PR kada Kinta hasoru malu ne'e, parese sira rua ko'alia buat ruma," dehan Olinda.

Tenke Pasiénsia

Alende ne'e, PM Taur Matan Ruak bainhira remata sorumutu ho PR iha Palásiu Prezidensiál Bairru-Pite, Kinta semana liubá informa, esforsu ba membru Governu na'in sia ne'e PM kontinua halo aproximasaun ho PR.

"Husu ba sira pasiénsia. Se ha'u mós bele pasiénsia, tanba saida mak sira nervozu uluk iha liur ne'ebá. Klaru ke preokupasaun ida ne'e, ha'u sempre levanta ba exelénsia Prezidente Repúblika para haree saida mak ita halo tán. Ha'u esforsu hotu ona," PM dehan.

Membru Governu na'in sia (9) ne'ebé to'o agora seidauk hetan tomada pose mak na'in hitu (7) husi Partidu CNRT no na'in rua (2) husi Partidu KHUNTO.

Tempotimor (Dili) – Partidu FRETILIN iha Parlamentu Nasionál (PN) husu imediatu ba parte seguransa atu kaptura no halo investigasaun ba motorista deputadu nian iha PN, ne'ebé halo insultasaun ba Prezidente Repúblika.

"Uluk deputadu Sabino Soares ‘Guntur’ dehan Prezidente Repúblika goblok ba presta deklarasaun. Agora, motorista deputadu ida nian iha PN tau estatus katak, “Imi Fretilin 2000 ne'e, viva to'o rai ne'e ku'ak, mak imi nia Prezidente ka imi nia Doutór Lú Olo ema sei sulan hanesan fahi Makau to'o hotu," deklara deputada Maria Angelica iha plenária, Tersa (01/10/19).

Entertantu, deputadu Alexandrino Cardoso da Cruz mós hatete hanesan. "Motorista ida mak dehan fali sulan Prezidente Repúblika hanesan fahi Makau iha luhan laran to'o mate ne'e, ha'u hanoin ita konsidera ita nia prezidente hanesan animal," dehan Alexandrino.

Nia mós husu ba parte seguransa atu halo kapturasaun ba motorista ne'ebé insultu Prezidente Repúblika ne'e.

Tempotimor (Dili) – Program Officer ASIA Justice and Rights (AJAR), Inocencio Xavier konsidera átu Parlamentu Nasionál (PN) ne'ebé ba dahituk ona kansela viajen Prezidente Repúblika ba rai liur, tanba la kompriende didi'ak substánsia estadu.  

"Haree katak kapasidade Parlamentu Nasionál liuliu iha V legislatura mukit tebes. Seidauk kompriende didiak substansia de estadu. Tanba seidauk separa didi'ak polítika estadu no uma laran," hatete Inocencio iha nia knaar fatin, Farol, Dili, Tersa (01/10/19).

Nia afirma, halo impedementu ba viajen PR nian hatudu momoos katak, PN laiha kapasidade atu jere problema ida ne'e, hodi difikulta ba sentidu estadu.

"AMP rasik mak manifesta hodi hatudu ba nasaun sira seluk katak Timor-Leste iha problema. Tanba,  ko'alia kona-ba paz no unidade. Maibé, realidade la fó valór ba paz no unidade. Tanba hatudu liuhusi impedementu sira hanesan PR nia viajen," Inocencio esplika.

Nia mós husu ba PN presiza tetu didi'ak atu halo aprovasaun ba PR nia viajen. Tanba, PR nia viajen  ne'e la'ós ba pasa ferias ho familia sira iha rai liur. Maibé, tuir Inocencio, viajen ne'e tanba konvite entre estadu ho estadu. Labele lori maioria hodi viola regras sira ne'ebé PN atu la'o tuir.

"Distintus deputadu sira, presiza hatudu kapasidade kualidade hanesan orgaun de estadu, no sai hanesan reprezentante povu. Tanba kanselamentu ba PR nia viajen fó impaktu ba servisu bilaterál," nia tenik.

Tempotimor (Dili) – Partidu Demokrátiku (PD) konsidera, átu deputadu Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) sira, ne'ebé ba dahituk ona kansela viajen Prezidente Repúblika ba rai liur, hanesan taka dalan ba futuru diplomasia Timor-Leste nian.

Deputadu António da Conceição hatete lia hirak ne'e, Tersa (01/10/19) iha Parlamentu Nasionál. "Ita hatene, dahituk ona Parlamentu Nasionál (PN) la autoriza Prezidente Repúblika ba halo diplomasia ho nasaun seluk, maibé ita tenke hatene katak mundu ohin loron diplomasia ne'e instrumentu ida importante tebes iha konvivensia internasionál ninian, no laiha nasaun ida ne'ebé mak moris izoladu husi rai seluk," dehan Deputadu António.

Nia afirma,  átu ne'ebé PN hola ne'e lori filafali Timor-Leste taka odamatan ba buat hotu-hotu.

"Átu polítika ne'ebé PN hola ita bele dehan hanesan forma ida ne'ebé atu lori filafali Timor-Leste  taka odamatan ba buat hotu-hotu no taka ita nia an husi ema hotu-hotu no taka ita nia odamatan ba ema seluk," António hatete.

Eis Ministru Edukasaun ne'e dehan, bainhira Timor-Leste nafatin hatudu polítika ne'ebé lori perguntas bae ma seluk, sei laiha garantia ba ema seluk hodi lori investidór mai iha Timor-Leste.

"Atu fó garantia ba ema seluk hodi lori investidór, maibé iha ita nia nasaun ne'ebé nafatin hatudu ita nia polítika ne'ebé lori perguntas ba ema seluk, entaun oinsa mak ita investe ema hodi mai no hamosu empregu ba ita nia ema," nia tenik.

Nia dehan, atu hadi'a situasaun ne'ebé hodi taka dalan ba futuru Timor-Leste nian, mak polítika na'in sira, tenke iha konxiénsia hodi halo mudansa ba átu polítika sira.

"Ita so bele rekopera filafali ita nia imajen sira ne'e di'ak, kuandu ita mós iha mudansa atetude, mudansa iha átus polítika. Maibé, bainhira átu polítika sira ne'e laiha mudansa, maka ita rasik mak izola ita nia an rasik husi konvivensia internasionál," deputadu PD ne'e afirma.

Tempotimor (Dili) – Bankada Kmanek Haburas Unidade Nasional Timor Oan (KHUNTO) iha Parlamentu Nasionál (PN) husu Governu atu hadi'a setór agrikultura. Tanba, polítika Governu nian mak atu hasai povu husi kiak no mukit.

"Obervasaun KHUNTO nian mak Timor-Leste tenke livre husi merkadoria, mal nutrisaun, livre ba importasaun ai-han liuliu ba foos, no livre ba dependensia ba produtu rai liur," deklara deputadu KHUNTO, António Verdial iha plenária PN, Segunda (30/09/19).

Verdil mós husu Governu atu hatuur baze fundamentál ne'ebé forte, hodi fó dezenvolvimentu ba setór agrikultura.

"Governu TL tenke tetu no hatuur didi'ak baze fundamentál ne'ebé forte hodi halo dezenvolvimentu ba setór agrikultura. Tanba, buat barak ne'ebé mosu iha ita nia rai ohin loron ne'e liga ba saúde, ekonomia no edukasaun. Ne'e hatudu ba ita katak dezenvolvimentu setór agrikultura importante tebes," nia afirma.

Page 5 of 8
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Tempo Timor Networks

Online Counter