Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili)-Maske partidu CNRT deklara ofisialmente retira husi governu konstitusional daualu, maibé seidauk iha orientasaun ba ninia membru governu sira atu rezigna aan husi estrutura governu ne’ebé lidera husi Primeiru Ministru Taur Matan Ruak.

Tempotimor (Dili)- Deputadu Parlamentu Nasional (PN) kestiona kualidade edukasaun iha Timor-Leste.

Deputada Josefa Alves hatoo kestaun ne'e bainhira halo audiensia ho Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares, iha Parlamentu Nasional, Tersa (7/1).

Deputada ne'e kestiona tanba prosesu estudu no rezultadu ezame final hamosu duvida.

Nia fo ezemplu, Ensinu Tekniku Vokasional, prezensa alunu iha prosesu aprendijazen 85% efetividade maibe hafoin ano letivu alunu sira ne'e aprovadu 100%.

"Oinsa mak ne'e? Supervizaun husi Ministeiru Edukasaun lao ka lae? Loloos ensinu vokasional sira ne'e pratika mak barak, maibe realidade sira lao tun sae deit," dehan Josefa.*

Tempotimor (Dili)-Ministériu Edukasaun, Juventude no Desportu (MEJD) hato’o klarifikasaun relasiona ho lista asesor nasionál no internasional iha ministériu refere. MEJD deklara nunka fó kontratu ba asesor na’in 192.

Tempotimor (Dili) – Ministra Edukasaun Juventude no Desportu (MEJD), Dulce de Jesus deklara iha semana primeiru fulan Dezembru tinan ne'e, sei fó sai direitamente rezultadu Ezame Nasionál (EN).

"Agora dadauk, estudante iha TL tuir hela ezame pasazem da klasse no normálmente tuir ajenda ne'ebé iha, primeira semana do mes de dezembro bele fo ona rezultadu Ezame Nasionál," informa MEJD iha Timor Plaza, hafoin partisipa serimonia Lansamentu Matadalan Inspesaun Eskolar, Tersa (19/11/19).

Nia dehan, estudante sira ne'ebé partisipa EN ba tinan ida ne'e, mak Ensinu Basico Central (EBC) kuaze na'in 33.000 no Ensinu Sekundáriu hamutuk ho Eskola Tékniku Vokasionál hamutuk na'in 17.000 resin.

Antes ne'e, MEJD mós deklara tiha ona katak normalmente presiza semana rua hodi halo korresaun   ba EN nian, maibé  ezame ne'e  realiza iha 14 Outobru 2019 to'o  besik fulan ida ona, prosesu ba korresaun refere seidauk hotu.

“Fallansu sira ne'ebé ministériu hasoru, hodi labele halo prosesu korresaun hotu lalais, tanbá sei fó  oportunidade ba estudante sira tuir EN ba segundu faze. Ho nune'e, tenke halo tan korresaun ba sira,” MEJD ne'e esplika.

Tempotimor (Dili) – Maski la temi kuantia, Ministra Edukasaun Juventude no Desportu (MEJD), Dulce de Jesus Soares rekoñese númeru eskola ne'ebé infraestrutura aat iha Timor-Leste aumenta.

"Hau rekoñese, iha TL eskola barak mak ninia infraestrutura sei iha problema nia laran. Maibé, ita mós hare'e katak iha tinan oin mai Governu kontinua tau nafatin esforsu, atu hadi'a eskola hirak ne'e," dehan MEJD iha Timor Plaza, Tersa (19/11/19) hafoin halo lansamentu ba Manual Inspesaun Eskolar nian.

Nia dehan, la'ós problema infraestrutura de'it. Maibé, estudante balun laiha kadeira hodi tuir aprendizajen. Ho nune'e, MEJD konsidera ida ne'e hanesan dezafiu ida ne'ebé tenke tau atensaun.

"Ida ne'e mak dezafiu iha edukasaun no dalan ida de'it mak Governu tau osan. MEJD iha planu di'ak  no iha tinan mai bele responde," nia dehan.

Inspetor Eskolar

Iha fatin hanesan, MEJD mós konsidera difikuldade ne'ebé inspetor eskolar sira enfrenta iha baze, nu'udar frakeza husi ministeriu nian.

"Hau labele ezise deit husi imi. Maibé, tenke prepara mós kondisaun hanesan motor no kombustivel.  Tanba distansia ne'ebé dook atu kobre ba área kobertura sira," Dulce dehan.

MEJD ne'e mós rekoñese, iha inspetor balun mak halo ona servisu liu tiha fali kapasidade ne'ebé nia iha, no dalaruma kobre liu númeru estandarte.

“Ho kondisaun eskola ne'ebé dook, kada inspetor tenta hodi halo rasik nia oráriu ba loron inspeksaun. Ho nune'e, maske dook maibé bele kobre hotu,” Dulce akresenta.

Nia dehan, iha futuru inspetor eskolar ida sei reponsabiliza ba eskola 20. Maibé, oras ne'e daudauk MEJD iha de'it inspetor hamutuk 91. “Ho nune'e iha tinan 2020 sei halo rekrutamentu ba inspetor jerál  hamutuk 120 ho nune'e bele hatán ba problema ne'ebé iha.”

Tempotimor (Dili)-Atleta Timor-oan na’in 70 husi modalidade 12 sei partisipa iha eventu Sea Games ne’ebé sei realiza iha Manila, Filipina, hahú husi 30 Novembru to’o 11 Dezembru tinan ida ne’e.
 
Modalidade ne’ebé sei tuir eventu Sea Games mak hanesan futeból, vôlei praia, atletizmu, silat, karaté, tiru, taekwondo, alterotizmu, natasaun, no tenis Kampu. 
 
"Atleta sira ne'e sei ba joga iha jogus nível sudeste aziátiku, Sea Games, iha Manila-Filipina. Totál Delegasaun Timor Leste ne'ebé sei partisipa iha Jogu internasionál ne'e hamutuk ema na'in 94, kompostu husi atleta na'in 70, iha feto na'in 12 no mane na'in 48. 
 
Iha mós ofisiais na'in 34 ne'ebé kompostu husi médiku, jornalista, inklui ofisiais konfederasaun relevante sira," informa Ministra Edukasaun, Juventude no Desportu Dulce de Jesus iha Palasiu Prezidensial, Bairro-pite, Sesta (15/11/2019).
 
Kona-ba orsamentu ne’ebé governu aloka ba preparasaun to’o partisipasaun atleta sira iha eventu ne’e, Dulce dehan, MEJD aloka osan liu husi Orsamentu Jeral Estadu 2019 ho montante $450.000.
 
"Totál orsamentu ne'ebé governu aloka husi OJE 201 9 hamutuk $450.000, no durante preparasaun uza ona $100.000 no sei uza $350.000 ba partisipasaun iha eventu Sea Games,” informa ministra ne’e.
 
Maske durante ne’e enfrenta difikuldade no limitasaun oioin, maibé ministra ne’e fiar katak atleta Timor Leste sei hatudu sira-nia prestasaun iha eventu refere.
 
“Esperiénsia hatudu katak Timor Leste marka ona istória, hatudu ona ninia prestasaun iha Sea Games iha tinan hirak liu bá, hanesan iha tinan 2011 iha Jakarta-Indonézia, tinan 2013 iha Mianmar Timor Leste mós hetan osan mean, osan mutin no bronze,” dehan Dulce.

Tempotimor (Dili) – Tan de'it laiha esklaresimentu ne'ebé di'ak husi eskola, inan-aman estudante 300 husi Eskola Sekundáriu Téknika Vokasionál (ESTV) Becora, Sesta (15/11/19) halo protesta iha eskola refere.

“Ami lamenta ho desizaun eskola nian, ne'ebé obriga estudante hatama osan ba estajiu nian $15 kada estudante. Tanba estudante sira ne'ebé atu ba estajiu hamutuk na'in 300, entaun eskola raut osan hamutuk $4500,” Feliciano Tilman afirma iha salaun ESTV Becora.

Nia dehan, la'ós to'o ne'e de'it. Parte eskola fó mós responsabilidade ba inan-aman atu haree sira nia oan durante tuir prosesu estajiu. “Durante prosesu estajiu, parte eskola la responsabiliza estudante sira ne'e,” Tilman dehan.

Tuir Tilman, kondisaun ne'e iróniku tebes ba inan-aman sira. Nia dehan, ida ne'e mak realidade hodi kumpri de'it Formasaun Contextu Traballu (FCT). Ne'ebé, eskola públiku ida nu'udar estadu nia obra, maibé inan-aman sira tenke hasoru dezafiu hodi hatama osan $15 ba sira nian oan atu bele halo prosesu estajiu. Maski responsabilidade eskola husik tomak ba inan aman mak leba.

"Ami la'ós dehan osan ne'e barak liu ou uituan. Maibé, osan sira ne'e atu halo saida la fó sai detallu mai ami. Satán estajiu ne'e iha karta akordu autorizasaun, dehan inan-aman mak responsabilidade maximu ba nia oan sira. Ha'u mós la kompriende. Prosesu estajiu ne'e, ami inan-aman mak haruka ou eskola mak haruka," dehan Tilman.

Iha fatin hanesan, Koordenador ESTV, Paulino Fernandes deklara ba inan-aman sira katak, kondisaun ne'e nu'udar obrigatoriu husi eskola.

"Regra ne'e desde uluk ona ami sempre hadi'a tuir avaliasaun ne'ebé antes ne'e fó ona. Osan sira ne'e %60 atu halo monitorizasaun, %10 ba manifestu estajiu no %30  ba administrasaun,"  Fernandes esplika.

Observasaun tempotimor.com iha salaun ESTV hatudu sentimentu lamentavel husi inan-aman sira. Sira dehan, regulamentu eskola ne'e konsidera fó todan de'it ba inan-aman. Tanba, eskola sei la preokupa ho risku saida mak estudante sei simu durante hala'o sira-nia estajiu.

Tempotimor (Dili) – Estudante hamutuk 53.101 husi Ensinu Báziku (EB), Ensinu Sekundáriu (ES) Jerál no Tékniku Vokasionál husi munisípiu 13, sei partisipa iha Ezame Nasionál (EN), ne'ebé sei realiza iha Segunda (14/10/19).

"53.101 estudante ne'ebé kompostu husi Ensinu Baziku ho Ensinu Sekundariu Jerál no Tékniku Vokasionál mak sei tuir Ezame Nasionál iha tinan ida ne'e," informa Ministra Edukasaun, Juventude no Desportu (MEJD), Dulce de Jesus Soares iha seremonia distribui matéria pontus Ezame Nasionál ba 13 munisípiu, iha edifísiu Imprensa Nasionál Timor-Leste (INTL), Kolmera, Sesta (11/10/19).

"INTL entrega ofisiálmente matéria pontus Ezame Nasionál mai Ministériu Edukasaun hodi bele halo distribuisaun ba munisípiu hotu, nune'e bele desloka fali ba Postu Administrativu hodi prepara ba Ezame Nasionál, ne'ebé komesa iha loron Segunda feira oin mai," nia esplika.

MEJD hato'o lia menon ba inan-aman, profesores no komunidade sira hotu, hodi bele fó apoiu espasu no hakmatek ho nune'e estudante sira bele halo preparasaun di'ak liután ba Ezame Nasional tinan ida ne'e.

Tempotimor (Dili) – Bankada FRETILIN iha Parlamentu Nasionál, husu ba VIII Governu, liuliu Ministériu Edukasaun, Juventude no Desportu (MEJD), atu hatuur didi'ak sistema edukasaun iha rai laran, hodi bele hadi'a kualidade edukasaun. Liuliu ba profesór no estudante sira.

"Governu tenke investe maka'as iha área edukasaun. Tanba rekursu umanu ida ne'e, laiha rohan. Tan ne'e, ita nia rikusoin sira seluk bele hotu. Maibé, rikusoin ida ne'e nunka mais bele hotu. Tanba ne'e, tenke investe maka'as iha área edukasaun," dehan Francisco Miranda Branco, Vise Prezidente Bankada FRETILIN iha Parlamentu Nasionál, Kuarta (25/09/19).

Deputadu ne'e, husu Governu atu revé filafali sistema edukasaun nasionál nian.

"Governu iha obrigasaun tenke revé fali sistema edukasaun nasionál atu nune'e bainhira estudante sira remata iha universidade servisu kedas. Maibé, se la hetan servisu Governu apoiu sira hodi hetan kréditu, hodi kria servisu ba ninia-an rasik," dehan Branco.

Nia afirma,  Governu presiza halo komunikasaun ho igreja. Tanba, parte igreja iha esperiénsia iha área edukasaun.

"Igreja Katólika iha esperénsia di'ak kona-ba área edukasaun. Entaun, presiza partila sistema edukasaun ho igreja Katólika. Tanba, sira ho esperensia ne'ebé naruk," tenik Branco.

Tempotimor (Dili) – Ministru Edukasaun Ensinu Superiór Siénsia no Kultura (MEESSK),  Longuinhos dos Santos partisipa asina kontratu ajente administrasaun ba funsionariu 44 ne'ebé liu iha konkursu públiku ba vaga 44, ne'ebé públika husi MESSK.

"Serimonia asina kontratu ne'e, hanesan testamuna ida ba termu kontratu ba ajente administasaun públika sira ne'ebé liu iha vaga ne'ebé MEESSK loke," hatete Ministru Longuinos Dos Santos iha Hotel Novo Turizmu, Segunda (16/09/19).

Ministru informa, kategoria ba vaga ne'e funsionáriu permanente no funsionáriu ajente administrasaun públika.

"Iha funsionáriu públiku permanente ho funsionáriu ajente administrasaun públika ne'ebé ministériu ensinu superiór siénsia kultura hatuur ona," nia esplika.

Iha fatin hanesan, Juvinal Mendonca hanesan funsionariu ajente administrasaun públika sente kontente sai nu'udar ajente bainhira liu iha konkursu ida ne'e.

"Kontente tebes bele liu iha vaga ne'e, hodi bele halo kontribuisaun no servisu ho responsabilidade  iha ministériu ida ne'e rasik no ba rai doben Timor-Leste," Juvinal espresa.

Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Tempo Timor Networks

Online Counter