Investimentu hirak ne’e, iha forma projetu plurianuál, ninia finansiamentu maihusi Orsamentu Estadu no liuhusi parseria públiku-privada no empréstimu esternu. Durante ninia operasaun iha tinan 10 nia laran, Fundu Infraestrutura konklui ona projetu 988, enkuantu projetu seluk ne’ebé la’o hela, foun, ka planeadu maka hamutuk 868.
Hahú kedas iha inísiu Fundu ne’e nian, valór totál husi projetu sira hotu ne’ebé hetan ona aprovasaun maka dolar millaun rihun 4,8 no ba fali ninia ezekusaun atinje ona millaun rihun 3,1, ka 64%. Iha implementasaun projetu hirak ne’e nian, kria empregu 61.325.
Iha Orsamentu Estadu nian ba tinan 2021, ita sei investe dolar millaun 474 iha kapitál dezenvolvimentu nian, ne’ebé inklui dolar millaun 340 husi Fundu Infraestrutura. Estudu ida husi Banku Mundiál iha tinan 2019 hatudu katak kuaze país sira ne’ebé iha hela faze dezenvolvimentu nian, iha média, investe 4% husi ninia PIB iha infraestrutura públika, maibé, ita-nia infraestrutura hetan estragu maka’as iha funu no konflitu durante tinan barak. Iha tinan 2021, Fundu Infraestrutura sei investe besik 13% husi ita-nia PIB totál iha infraestrutura públika.
Ita-nia programa Governu nian fó prioridade liu atu hadi’a governasaun setór infraestrutura nian. Tanba ita-nia investimentu iha kustu oportunidade nian ne’ebé klaru, ita tenke hili ho matenek, hodi garante katak investimentu hirak ne’e fó retornu sosiál no finanseiru sira ne’ebé justifika rekursu boot ne’ebé ita aloka.
Ita sei kontinua mantein ita-nia projetu sira ho padraun transparénsia ne’ebé aas, viabilidade, impaktu ambientál, prosedimentu akizisaun kompetitivu, garantia kualidade no valór osan. Durante tinan 2021, ita sei haree didi’ak filafali prosesu no instituisaun planeamentu nian sira, hodi garante katak ita-nia salvaguarda metin no efikás.
Iha intervensaun ida-ne’e, ha’u sei foka de’it ba subsetór balun. Ha’u sei ko’alia kona-ba eletrisidade, Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato, Portu Tibar, teknolojia informasaun, estrada no setór Mina-rai nian.(*)
Sei Kontinua ba PARTE 8