Portavóz Komunidade afetadu, Rogério Marçal deklara, nu'udar rai na'in, durante ne'e seidauk satisfeitu no konfuzaun hela tanba durante tinan barak nia laran prosesu negosiasaun entre sira ho estadu rasik seidauk iha solusaun, no laiha mós konkordánsia ruma kona-ba folin rai, uma no ai-horis (bein imovel).
"Maibé, tenke la'o tuir prosesu normal ne'ebé iha sistema pagamentu ida diak, atu nune'e labele husik hela insatisfasaun no konfuzaun mai ami komunidade rasik," dehn portavóz komunidade afetadu, Rogério Marçal liuhusi konferénsia imprénsa iha Aldeia 01 Sentru ba Unidade, Suku Kaikoli, Postu Verra Cruz, Munisípiu Dili, Segunda (1/2).
Nia dehan, durante hala'o prosesu negosiasaun entre sira ho estadu, dala-barak mosu ho maneira presaun pskolójia hodi la promove prinsípiu negosiasaun nune'e la hamosu akordu ruma entre governu ho rai na'in.
Komunidade ne'e afirma, planu ba projetu konstrusaun edifìsiu foun ba kuartel jerál PNTL nee rasik, hamosu ona prejuizu ba sira nia rendimentu durante tinan ualu nian.
"Durante halo prosesu levantamentu dadus ba rai nian, sira haree katak nia lala'ok hanesan fali segredu ba ami, tanba laiha koñesimentu ba informasaun ruma antes husi Diresaun Nasional Terras no Propriedades (DNTP), iha tempu hanesan, prosesu levantamentu kona-ba rai ho uma ne'e, sira rasik mós laiha fatin, entaun ami husu atu hapara espropriasaun ba ami nia propriedade tanba kontra prinsípiu lei espropriasaun iha artigu 8 némeru 3," dehan Nia.
Nune'e, sira mós konsidera katak despeza administrativu ne'ebé hala'o husi Ministériu Justisa (MJ), liuhusi DNTP, sira konsidera nu'udár aktu ilegál. Tanba nee, komunidade sira husu ba governu liuhusi MJ atu implementa lei númeru 8/2017 kona-ba Utilidade Públiku, no lei númeru 13/2017 kona-ba Na'in ba Rai, hodi hapara despeza administrativu no atu ilegál sira.
"Rekomenda ba Parlamentu Nasional (PN) atu halo xamada ba Ministru Justisa hodi halo klarifikasaun kona-ba komunidade nia direitu onklui Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Faustino da Costa labele halo intervensaun ba servisu DNTP nian, alende ne'e komunidade sira mós husu ba PDHJ atu halo investigasaun kle'an ba kazu ne'e," katak Rogéiro.
Iha fatin hanesan, Xefi Suku Kaikoli, Hipólito Marques Sarmento informa, prosesu negosiasaun entre DNTP ho nia komunidade sira rasik la'o dezde tinan 2014 too 2021 ne'e, nia sempre koolabora hodi akompaña prosesu tomak realiza ho diak, maibé komunidade nia ezijénsia governu hasai sira husi ida fatin seluk ne'e mak to'o ohin loron sira rasik seidauk hatene.
Nia dehan, antes ne'e bainhira iha notifikasaun husi governu kona-ba problema ne'e, nia mós iha koñesimentu hodi imforma kedas ba Xefi aldeia no hato'o ba komunidade sira.
"Nu'udár lideransa ami labele hatete katak sai ka la sai, ida ne'e kompeténsia estadu ho rai-na'in. Rai na'in dehan la sai ami labele obriga, la konkorda ho saida mak estadu hatete, ami labele obriga," hateten nia.(*)