Ho sidadaun sira ne’ebé durante ne’e tama sai fronteira, tanba iha fulan kotuk timoroan ida husi Díli ba to’o Atambua hodi asisténsia funeral, hafoin tama iha Atanbua iha ema balun fasilita tula ho motorizada ba mai.
“Nia mak lori Covid tama. Nia uma laran nia família, ulun fatuk laiha, ha'u espera sira lori nia ba (prizaun) Bekora ga Glenu, ou Suai, ne'e krime ida ne’ebé nia komete, tanba ne'e krime saúde públika, ema ne'ebé la tuir regra, lei estádu emerjensia”, dehan Horta iha nia entrevista ba TVe, sábadu (04/04).
Bainhira sidadaun ida viola lei tenke hetan kastigu, no kastigu ne'ebé baibain halo mak kadeia, agora primeiru halo teste ba ema tama sai fronteira ho ilegal.
“Sé pozitivu entaun tau ba kadeia, di'ak liu lori ba Suai, tanba Dili Bekora nakonu demais, Glenu mós nakonu ona, entaun lori ba kadeia para sira aprende, no selu multa, multa todan, sé labele selu multa kadeia fulan 6 ga tinan 1 ou 2”, rekomnda Horta.
Eis Xefe Estadu dehan, situasaun labele eskapa, tanba ne'e komete krime saúde públiku nian, krime ho nia família, krime nasaun tomak, bainhira ida ne’e halo, laiha rigorozu.
Ba sidadaun balun tama ofisiál ne'e iha kontrolu, iha kedan teste no kuarentina, problema sira tama ilegál ne'e, maibé la refere ba sira ne'ebé tama legalmente, no prefere ba ema hotu hatene ona informasaun ofisiál atus ba atus tama ilegálmente, no kontinua tama.
"Iha fatin rua, depois iha kolaborador ema ne'ebé iha ita-nian simu sira, tula iha motor ka karreta subar lori mai Dili, maibé apezar ida ne'e, 2020 konsege kontrola duni, só que númeru aumenta ne'e, tes la akompaña potensial proporsaun ba númeru, entaun barak tiha ona iha, só foin agora mak teste deteta, la signifika agora mak foin iha lae, ema tama atus ba atus tiha ona iha 2020, maibé tes sidauk sufisiente, no imposivel estádu halo teste repete ba hothotu, ita laiha meius”, afirma Horta.
Nia dehan, sorte, Austrália ajuda bele halo teste, hanesan iha fulan-marsu, abríl, no maiu tinan kotuk, teste ne'e ba halo iha Darwin, Timor-Leste halo SWAB iha ne'e haruka ba Darwin dalaruma demora semana ida ka loron 5 mak fila, ho tulun Austrália nian ekipa medika NGO Timor sira tulun.
Entaun monta sistema tes nian komesa halo, maibé nei-neik, seidauk iha esperiénsia, signifika barak liután iha ne'eba monu tiha fatin seluk.(*)