Xefe Negosiador Fronteira Maritima, Kay Rala Xanana Gusmão esplika ba deputadu sira iha Parlamentu Nasionál katak prosesu luta atu hetan soberanea tasi entre Timor – Leste ho Australia la’ós fasil, maibé difisil tebes, tanba prosesu ne’e uja konsoliasaun ka negosiasaun entre parte rua. Maske prosesu ne’e naruk no la’os fasil, maibé governu rua, Dili ho Canbera konkorda malu ona atu ratifika akordu ne’e iha loron 30 fulan Agostu tinan 2019.
“Ita dada buat ne’e kleur mak fulan – fulan ita lakon hela $S milliaun 5. Ami hakarak dada buat ne’e lalais, maibé labele tanba prosesu ne’e la’ós fasil. Kada fulan ita lakon hela $S milliaun 5,” esplika Xanana ba deputadu sira iha Parlamentu Nasionál, Dili, Tersa (16/07).
Nia hatutan katak, Primeiru – Ministru Australianu mós hatete ona katak sei mai Timor – Leste iha loron 30 fulan Agostu tinan ida ne’e.
“Nia husu hela atu governu bele konsidera. Prosesu troka nota ne’e sei hala’o iha Parlamentu Timor – Leste entre Primeiru Ministru nasaun rua,” nia informa.
Nia hatutan, hafoin parlamentu nasaun rua ratifika akordu fronteira maritima ba oin ne’e tama iha vigor ona, titulu ho kontratu atividade petrolifera hotu tasi Timor sei ba hotu ona Timor.
Tratadu foun tasi Timor iha objetivu prinsipal rua: ida kona – bá delimitasaun área maritima entre Timor – Leste ho Australia iha tasi Timor, rua kona – bá estabelesementu rejime espesial ba kampu Greater Sun Rise ne’ebé bele benefisia parte rua.
Total reuniaun hosi Komisaun Konsoliasaun ho Timor – Leste no Australia ba de’it fronteira maritima hamutuk dala 13.
Entretantu, iha fatin hanesan bankada FRETILIN liuhosi konferensia imprensa katak, sei VOTA KONTRA PAKOTE LEJISLASAUN TOMAK ne’ebé VIII Governu entrega ba Parlamentu Nasionál iha semana kotuk, atu halo alterasaun ba lei sira ne’ebé relasiona ho Tratadu Fronteira Marítima.
“Bankada Parlamentár FRETILIN hare katak hahalok ida ne’e hatudu momós VIII Governu Konstitusionál hakarak atu lori dadaun Timor-Leste ba ukun ditadura ida nia okos iha ne’ebé hamihis ka halakon tiha respeita ba Konstituisaun no lei sira. Muda Lei atu implementa vontade ema ida nian. Halo Estado tomak atu hakru’uk ba ema ida deit nia vontade,” deklara Prezidente Bankada FRETILIN Deputadu Aniceto Guterres Lopes iha sala bankada FRETILIN, Parlamentu Nasionál, Dili.