Hafoin formasaun governu AMP, PM Taur aprezenta lista membru governu daualu na’in 42, maibé, Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo deside hodi la fó pose ba membru governu na’in 9, kompostu husi kandidatu husi partidu CNRT na’in hitu (7) no partidu KHUNTO na’in rua (2).
Membru governu husi partidu CNRT ne’ebé tama iha lista pendente mak: (1) Francisco Kalbuadi Lay nu’udar kandidatu ba Ministru Estadu Asuntu Ekonomia no Ministru Turizmu, Komersiu no Indústria; (2) Tomas Cabral nu’udar kandidatu ba Ministru Administrasaun Estatal; (3) Helder Lopez kandidatu ba Ministru Financas; (4) Sergio Lobo kandidatu ba Ministru Saúde; (5) Virgilio Smith kandidatu ba Ministru Assunto Veteranus; (6) Amandio Benevides kandidatu ba Vise Ministru Justisa; (7) Jacinto Rigoberto kandidatu ba Vise Ministru Tuirismu, Komersiu no Industria; no husi partidu KHUNTO mak, (8) Antonio Verdial kandidatu ba Ministru Interior; no (9) José Turquel kandidatu ba Vise Ministru Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun.
Iha ema husi partidu CNRT na’in rua seluk ne’ebé tama iha lista pendente maibé ikus mai deside hodi subtitui mak; Gastão de Sousa nu’udar kandidatu ba Ministru Planeamentu no Investimentu Estratejiku, ikus mai troka husi Samuel Marcal; no Marcos da Cruz kandidatu ba Vise Ministru Agrikultura, ne’ebé ikus mai retira hodi troka fali Rogério Araújo.
Enkuantu iha mós membru governu na’in ida ne’ebé la partisipa iha posse ne’ebé realiza iha 22 Jullu 2018 maske nia naran la tama iha lista pendente mak Alfredo Pires nu’udar Ministru Petróleu no Minerais.
Tuir eis Prezidente Repúblika José Ramos Horta, problema governu AMP hahú bainhira Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo deside hodi pendente membru governu na’in sia (9).
“Primeiru abut problema ida mak iha palasiu Ai-tarak Laran (Palasiu Prezidensial, Bairro-pite), ne’ebe ke Prezidente (Repúblika) lakohi fó pose ba elementus balu, elementus importante, xave, CNRT nian,” deklara eis Prezidente Repúblika José Ramos Horta, (17/12) iha nia kna'ar fatin Farol Dili, durante intervista eskluxivu ho tempotimor.com.
Premiadu Nobel da Pas ne’e dehan, ema barak durante ne’e ezije dialogu, maibé ba Xanana no CNRT, baze dialogu ba fó pose ba membru governu pendente.
“Konstitusionalista barak hatete, Prezidente (Repúblika) laiha Razaun (pendente membru governu na’in sia) e Prezidente (hakat) liu ona nia kompetensia. Ne’e mak abut ida ba situasaun atual,” nia dehan.
Tuir Horta, lider Timor-oan sira, hahú husi Prezidente Repúblika to’o lider AMP, laiha kbiit atu buka solusaun hodi rezolve problema ne’e.
“Ha’u laiha poder ida no laiha partidu. Ha’u la’os deputadu, ha’u la’os membru governu par bele halo presaun, ha’u tenta de’it ko’alia. Maibé ha’u rasik haree ke lider sira, hahú ho Prezidente Republika rasik to’o AMP, laiha kbi’it par haree oinsa rezolve impase ida ne’e. Portantu, ida ne’e impaktu boot ba ekonomia 2020 ba oin.”
Horta hatutan, molok problema Orsamentu Jeral Estadu (OJE) 2020, iha ona impase politika ida ne’ebé mosu tanba PR Lu Olo la fó pose ba elementu importante CNRT, ho nune’e hamosu tensaun entre AMP, liu-liu bankada CNRT no Xanana ho PR Lu Olo.
“Ha’u bele hatete de’it mak ida ne’e, primeiru, problema númeru um mak ida ne’e, Prezidente (Repúblika) to’o agora la fó pose ba membru governu. Ne’e problema numeru um. Abut (problema) ida mak iha ne’eba (Palasiu PR). Laiha fatin seluk”.
Tuir Horta, Sekretariu Jetal FRETILIN Mari Alkatiri la konkorda ho desizaun husi PR Lu Olo ne’ebé lakohi fó pose ba membru governu na’in sia.
“Hanesan Dr. Mari Alkatiri rasik hatete, nu’udar Sekretariu Jeral partidu (FRETILIN) e nu’udar ema ida espesialista iha direitu konstitusional, nia hatete ona, se nia mak Prezidente (Repúblika) karik nia fó posse tiha ona ba membru governu sira ke falta ne’e. Signifika ke iha FRETILIN rasik, lider ida importante hanesan Dr. Mari, konstitusionalista, nia rasik la konkorda ho Prezidente FRETILIN, ho Prezidente Republika nia pozisaun.”
Horta dehan, lider sira presiza buka solusaun ba problema ne’e, tanba ema barak mak preokupa tebes ho situasaun ne’ebé daudauk ne’e TL hasoru.
“Ha’u laran susar hanesan ema barbarak, inkluindu parseru internasional sira, sira ne’ebe ativu buka tane ita-nia nasaun, ita-nia estadu. Sira ne’ebe iha programa dezenvolvimentu iha Timor Leste, sistema Nasoens Unidas, ha’u ko’alia no rona sira hothotu. Sira hothotu preokupadu tebtebes ho situasaun politika ke dada mai dezde ke formasaun governu kedas,” dehan Horta.
Lista membru governu ne’ebé PR Lu Olo fó ona posse
- Primeiro-Ministro: Taur Matan Ruak
- Ministro da Defesa :Filomeno da Paixão
- Ministro de Estado Presidência do Conselho de Ministros: Hermenegildo Augusto Cabral ‘Agio’ Pereira
- Ministro da Reforma Legislativa e Assuntos Parlamentares: Fidelis Manuel Leite Magalhães
- Ministro dos Negócios Estrangeiros e Cooperação: Dionisio da Costa Babo Soares
- Ministro da Justiça: Manuel Carceres da Costa
- Ministra da Educação, Juventude e Desporto: Dulce de Jesus Soares
- Ministro do Ensino Superior, Ciência e Cultura: Longuinhos dos Santos
- Ministra da Solidariedade Social e Inclusão: Armanda Berta dos Santos
- Ministro das Obras Públicas: Salvador Soares dos Reis Pires
- Ministro dos Transportes e Comunicações: José Agustinho da Silva
- Ministro da Agricultura e Pescas: Joaquim José Gusmão dos Reis Martins
- Ministro do Petróleo e Minerais: Alfredo Pires
- Vice-ministra das Finanças: Sarah Lobo Brites
- Vice-ministro de Administração Estatal: Abilio José Caetano
- Vice-Ministra da Saúde: Élia Antonio de Araújo dos Reis Amaral
- Vice-ministro da Saúde: Bonifácio Maukoli dos Reis
- Vice-ministro da Educação, Juventude e Desporto: João Zacarias Freitas Soares
- Vice-ministra da Solidariedade Social: Signi Chandrawati Verdial
- Vice-ministro das Obras Públicas: Nicolau Lino Freitas Belo
- Secretário de Estado para Formação Profissional e Emprego: Julião da Silva
- Secretário de Estado de Cooperativas: Arsénio Pereira da Silva
- Secretário de Estado do Ambíente: Demétrio de Amaral de Carvalho
- Secretário de Estado para a Comunicação Social: Mericio Juvenal dos Reis ‘Akara’
- Secretário de Estado de Terras e Propriedades: Mário Ximenes
- Secretário de Estado da Juventude e Desporto: Nélio Isaac Sarmento
- Secretário de Estado da Arte e Cultura: Teófilo Caldas
- Secretária de Estado para a Igualdade e Inclusão: Maria José da Fonseca Moniz de Jesus
- Secretária de Estado para os Assuntos dos Antigos Combatentes da Libertação Nacional: Gil da Costa Monteiro ‘Oan Soru’
- Secretário de Estado para Proteção Civil: Alexandrino de Araújo.