Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Samodok Hakotu Viajen Saudozu ‘Onda’ Iha Funu

Saudozu Onda (hamriik), foto hamutuk ho Adjunto Alin Laek (Tuur sorin los) Amiko (tuur klaran) no Atino Sidabutar (tuur sorin Karuk) Saudozu Onda (hamriik), foto hamutuk ho Adjunto Alin Laek (Tuur sorin los) Amiko (tuur klaran) no Atino Sidabutar (tuur sorin Karuk) Foto arkivu

Tempotimor (Dili) - Saudozu Vital dos Reis Correia (ONDA BUI) durante luta ba libertasaun hakotu nia i’is iha loron 6 fulan-jullu tinan 1994, tanba hetan tata husi samodok iha tempu operasaun Militár Indonézia nian iha minisípiu Baukau.

Aban, Sexta Feirra (12/3) kolega hamutuk ho familia sira sei lori Saudozu Onda nia restu mortais mai iha Jardin dos Errois Metinaro.

Saudozu Onda hanesan antigu kombatente ba libertasaun nasionál, iha ninia dedikasaun ba funu durante tinan barak, maske la hamutuk ho luta na’in sira seluk hodi kontinua funu to’o remata, maibé jerasaun foun sei hatene no tane nafatin erroi Olanda nia luta ba patria Timor-Leste.

Saudozu ne’ebé mate ho idade tolu-nulu-resin-haat (34), moris iha loron 15 fulan-setembru tinan 1960, husi uma lisan (KEUS TAMEDAA, Suku Ualili, Aldeia Uai-manu Boe), Posta Administrativu Baukau Vilia, Munisípiu Baukau. Saudozu moris husi domin Adão Xavier (Matebian) no Eva Alves Pereira (Matebian ).

Maibé, iha prosesu luta ba libertasaun durante iha ai-laran Saudozu nia naran estimadu ne'ebé nia komadante David Alex Dai Tula ho nia membru hotu bolu (ONDA-BUI).

Saudozu moris ho maun alin hamutuk na'in-sanulu (10) mak hanesan Constancio Xavier Ricardo, oan dahuluk, Lorenco Antonio Freitas (Matebian), Fulqeria Fraga Xavier, Jeronimo Americo Xavier (Naroman) Matebian, Luis Roldão Piter no Vital Dos Reis Correia (Onda ) Saudozu Rasik hanesan oan daneen, Onaloy Xavier, João Correia (Matebian), Baptista Pascoal Correia, no Benrvinda de Carvalho Correia mak oan ikus.

Saudozu oan ba dala (6) neen husi Maun Alin Na'in-sanulu (10), iha ninia istória rasik durante luta ba libertasaun, tanba tinan 1975 iha baze de apoia saudozu serbísu nu'udár grupu apoia movel no lori hahán ba Forsa Armada iha área Wailarle, Buila bu no watacamana.

Nune’e iha tinan 1977 baze de apoia Rahun Saudozu Vital tun mai Vila hamutuk ho populasaun fila mai Uailili. Maské fila mai Vila, maibé iha nafatin esperansa hodi kontinua luta bá libertasaun patria, hodi organiza malu, no buka dalan oinsá halo ligasaun ho Komandu Forsa Falintil.

Iha tinan 1978 to’o tinan 1979 Saudozu ho nia maluk sira hahú organiza malu, lidera husi Suadozu Silsana iha tinan ida nia laran sira konsage hari’i sira-nia rede Clandestina (Miplin) iha suku Ualili.

Husi ligasaun ne’ebé halo iha tinan 1979 halo enkontru ho Komandante David Alex, Komandante Sico Tai-na, iha IRABI (Uai-Manu Boe lidera husi Saudozu Nazario Xavier (Silsana) hodi aprezenta bá Komandante David Alex Daitula no Komandante Sico-Tai-na kona-bá sira nia Organizasaun Miplin ne'ebé harii iha Suku Uailili, hodi apoia ba planu Falintii nia ne'ebé la'ó tuir orientasaun Komandu.

Iha tinan 1980 Saudozu Vital Onda hamutuk ho nia kamarada sira hanesan Saudazu Silsana, Saudozu Nosili, Sr.Martinho, Saudozu Jorge, Saudozu Julião Sra Alsira no Sra Virginha, sira hamutuk hodi kontinua haboot sira-nia organizasaun MIPLIN (Milisia para Libertasaun Nasionál) atu atende no kumpri orden komandu wainhira iha orientasaun husi Komandu FALINTIL.

Iha momentu ne’eba Saudozu Onda servisu hanesan Rate iha Desa Uailili nian, ne'ebé mós servisu atu halo observasaun bá situasaun movimentu Forsa Tentará Nasional Indonezia (TNI) iha área Uailili.

Tanba konfiansa no brani, iha tinan 1983 Saudozu Vital Onda ho nia maluk sira prontu ona atu hala'o orientasaun Komandu FALINTIL, ne'ebé planeadu ona, hodi halo levantamentu no lori-sai kilat hamutuk (9) ho totál membru ne'ebé mak sai ba ai-laran hamutuk ema na’in (32) inklui Saudozu Onda no levatamentu ne'e Lidera husi adjuntu Silsana.

Husi ema ne’ebé sai ba aí-laran iha mós feto balu mak hanesan, Nazario Xavier (Silsana), Serafin Xavier (Hakat La Fla), Cesar M. Ximenes (Haksolok), Vital dos Reis Correia (Onda), Adolfino Gusmão (Fenu Laca), Sebastião (Wai-sa), Felipi (Maubrani), Adelino Piadade (Ke,e rubi), José Piadade (Borulaku), Fransisco Piadade (Loirubi), Ana Builai, Mario Piadade (Makera), Alarico (Abafala), Apolinario (Abafala) agama, Claudino (alex), Alexandre (Wgarana), Adriano(Manufuik), Adriano (Bahamori), Alberto Festão, Eugenio (ikan Moruk), Augusto (abafala )Wataba, Geferino (Guruca Laleno), Raimundo (Mauk Moruk), Mau-buty (Abafala), João (Maukedo), Hernio Ximenes (Asuwain), Marcelo Nelson, António (Makadai), David (Rin besi), Felizarda, Ernesto (Maumesak), Alarico Daregata.

Iha tinan 1983 to’o tinan 1994 Saudozu Onda sai ba ai-laran husi tinan 1983, hamutuk ho Komadante Sub Chefe Estado Maior das FALINTIL Saudozu David Alax Daitula, no Saudozu rasik nu'udár Komadante Secão, Coloca iha grupu Segundu Unidade FALINTIL ho Komdante Sub Chefe Estado Maiior das Falintil Saudoso David Alex Daitula.

Durante luta Saudozu Onda troka Saudozu Komandante Bikis nu'udár Komandante Secção, wainhira Komadante Bikis mate iha operasaun nia laran.

Maibé Saudozu Onda rasik mate, Komandante Bere-du-u mak asume fali kargu nu'udár Komadante Secção, iha grupu Saudozu Komadante David Alex Daitula nian.

Saudozu Onda hakotu nia i’is no husik hela luta iha situasaun ne'ebé difisil, tanba operasaun Militár Indonézia la'o maka’as tebes iha área Ostico, Postu Administrativu Vemase, munisípiu Baukau.

Minutu ikus Saudozu Onda iha loron 6 fulan-Julio tinan 1994, hodi husik hela mundu, tanba Samodok mak tata iha aí-laran no nia terus mesak ho nia moras ne'e to'o nia husik hela nia maluk, kompaiñeru luta sira hotu, nomós família tomak iha momentu ne'ebé nia sente dook tebes, maibé nia prontu simu no oferese nia moris hodi sosa independénsia.

Maske lakon lutador ida, maibé pó i Timor-Leste mós Orgulho tanba, nia mate mak ohin hotu bele goja, no hamrik hanesan nasaun Independente iha mundu ida.

Ho dedikassun Saudozu nian nia husik prezente furak ne'ebé ema mundu tomak rekoñese ho naran (RDTL), tanba Saudozu ezekuta ho brani, vontade no matenek ba lia-fuan (Save) Saudozu Nicolao Lobato nia, nu'udár lia-fuan motivadór ba asuwai'n hotu ne'ebé oferese nia-an hodi manan Independénsia.

Durante luta ba libertasaun Saudozu ONDA BUI nia brani, nia matenek, no nia dedikasaun tomak, kontribui ona hodi nakfila rai ida ne'e bá REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE ne’ebé póvu hotu hela, kuida, no tane di'ak liu iha futuru. (*)

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Friday, 12 March 2021 21:51
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter